2013-03-11
Д.Боролзой: Цаад өөрийн хэлийг харгалзах нь зөв юм

Гадаад үгийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд өөр өөрийнхөөрөө орчуулан буулгадаг болжээ. Жишээ нь, Хятадын удирдагчийг Си Зиньпин, Ши Жиньпин гэхчилэнгээр янз бүр бичиж байна. Англи, орос хэлээс авсан нь өөр, хятадаас авсныг нь бүүр өөрөөр бичдэг. Хэрхвэл зохих вэ?

Дан ганц өөрийн хэлний үгээр бүтсэн хэл гэж байдаггүй. Монгол хэлэнд эрт цагт араб перс, манж төвдөөс авахуулаад өнөө цагт орос, англи хэлнээс харь үг монгол хэлэнд орсоор ирсэн. Хятад хэлний үгсийг орос хэлний галигаас шууд авч ирсний нөлөөгөөр Ши дуудлагатай үгийг Си гэж, Жинь дуудлагатай үгийг Зинь эсвэл Зцинь гэх мэтээр галиглан б...

2013-03-11
Олон хувилбартай монгол үгсийг журамласан жагсаалт-700 үг
бичсэн: Боролзой | цаг: 15:43 | төрөл: Бусад
Холбоос | Мэйлээр илгээх | Сэтгэгдэл (3) | Сэтгэгдэл бичих
2013-01-22
Д.Боролзой: Эрдэмтэд өөрсдөө буруу ярьж, бичиж байхад хэлний эвдрэлийг хэн “эмчлэх” юм бэ?
 ШУА-ийн Хэл зохиолын хүрээлэнгийн Хэл шинжлэлийн тасгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан Д.Боролзойг энэ удаагийн “Би Монголоо ингэж хөгжүүлнэ” буландаа урилаа. Хэл гэдэг улсын хөгжлийн гол тулгуур гэж эрдэмтэд үздэг. Тиймдээ ч хэл шинжлэлийн талаас, тэр дундаа цахим ертөнцөд хэл яаж эвдэрч байгаа талаар ярилцсан юм.


-Монгол хэл эвдэрч байгаа талаар олон эрдэмтэн ярьж байна. Ямар байдлаар эвдэрч байгаа талаар ч өөр өөрсдийн санаагаа уралдуулж байна. Гэхдээ энэ бүхэнд залуу хүмүүсийн, судлаачдын дуу хоолой дутаад байгаа юм. Энэ тал дээр залуу судлаачийн хувьд өөрийн санаа оноогоо илэрхийлээч?

-Ман...

2012-04-25
"Их ах" юунд уурлав?
  

Нэг бодлын монголчууд бид тун хүн муутай улс ч юм шиг. Тэртээ тэргүй “Их ах”-ыг шалгадаг газар нь шалгах гээд төр нь гар дээрээ өргөөд аваад явахын хооронд түүний дээрээс хичнээн их дэвсэлцгээв дээ. Дэвсэлсэн хүмүүс нь ядаж байхад дандаа урьдын түүнд “хайрлаж дурлаж” байсан ах нь, дүү нь, найзууд нь байхыг яана. Болоогүй ээ, хажуунаас нь хуучин намынх нь “хүүхдүүд” ч нэмээд нэлээн өшиглөөдөх шиг харагдсан.

          2000 оны хавар. Монголын хамгийн том намын залуухан дарга, нам нь ард түмний дунд рейтинг өндөр, ялах магадлал бүүр ч өндөр, улаан пиджактай гялалзсан өндөр шар залуу Төрийн орд...

2012-04-25
Эх хэлнийхээ үнэлэмжийг ингэж дээшлүүлье
  

Аливаа үндэстэн ястныг таних гол тэмдэг нь арьсны өнгө, хэл яриа хоёр юм. Үнэндээ арьсны өнгөнөөс ч илүүтэйгээр биднийг бусад үндэстнээс ялгаатай харагдуулж байгаа зүйл маань эх монгол хэл маань билээ. Өнөөдөр монгол хэлийг балран доройтоод сүйрэн мөхөхийн даваан дээр байгаа тухай “Хайран ч монгол хэл минь, гайхамшигт монгол бичиг минь” хэмээн халаглан үүний төлөө “амиа тавих” шахан хэтэртэл хайрласан нэг хэсэг байхад үүнийг өчүүхэн төдий ч тоодоггүй нөгөө нэг хэсэг бас бий. Гутранги болон өөдрөг үзэл бодлууд...

          Бид аливаад иймэрхүү сэтгэлийн хөөрлөөр биш бодитой хандах цаг одоо н...

2012-03-15
Хайрын тухай...

(эргэцүүлэл)

Би, бие хүний хувьд их зүйлийг бодож, бясалгаж, өөрийн дотооддоо хийсвэрлэн сэтгэж, зүйрлэн бодох дуртай. Өөрийн ертөнцийг ийнхүү цаасан дээр буулгаж, санаа бодол гэхээсээ илүү дотоод ертөнцөө нээн таниулах нь сайхан хэрэг хэмээн сэтгэж ийнхүү хайрын тухай нэгэн эргэцүүлэл бичиж байна.

Ингэхэд хайр гэж юу вэ? Яагаад би энэ тухай бичиж байна вэ? Хүн бүр л хайрын тухай өөр өөрийнхөөрөө ойлгож, мэдэрч бүр өөрсдийн бодож буй хамгийн сайхан зүйлүүдтэй зүйрлэдэг. Хүний амьдралын хамгийн чухал зүйл юу байх ёстой вэ? Энэ асуултад хүмүүс янз бүрээр л хариулах байх. Зарим нь мөнгө, нөгөө нэг ...

2012-03-13
Мөрөөдлийн парламент буюу "Dream team-2012"
  

Арабын орнууд шиг, аль эсвэл өнгөт хэмээх хувьсгал хийхийг мөрөөдсөн ил далд үзэл бодолтой хүмүүс манайд цөөнгүй бий. Үнэндээ гомдогсод, шаралхагсад, бүүр зарим нь өөрийг нь яагаад ч сонгохгүй байгаа тул арга ядаад хүчээр ч хамаагүй парламентын гишүүн болчих санаатай нөхдүүд л дээ. Яахав, сонгуульд луйвардуулаад гишүүн болж чадаагүй нэг нь бас бий л байх.

          Жагсаал хийх дуртай мөртөө хариуцлага тохогдох болохоор шоронгоос “уйлаад” гараад ирчихдэг жагсаалын баатруудтай тул, бид өөрсдөө очоод дэмждэггүй зурагтаар л жагсдаг идэвх муутай оролцдог тул, үзэл бодлоо илэрхийлсэн иргэдээ най...

2012-02-06
Бадарч дээшлэхийн үндэс нь сэрэх, санах, тэмүүлэх гурав
 Та удирдагчийн зам сонгосон бол холгосон хөл дээр чинь хүмүүс байнга гишгэж байна гэж ойлго.

Ц.Элбэгдорж

*        *        *

Амьдрал бол тэмцэл.

Карл Маркс

*        *        *

Хөдөлмөр тэмцэл дунд залуу хүн өсөж хатуужна.

Ю.Цэдэнбал

*        *        *

Хүнд эх орноос хайртай эрдэнэ нэг ч үгүй.

Ц.Дамдинсүрэн

*        *        *

Дайн дэгдээгүй амар тайван цаг мөчийг ашиглахгүй дэмий бүү өнгөрөө.

Хилон

*        *        *

Хэнд эрдэм буй болбоос түүнд тус буй

Хэнд эе бий болбоос түүнд нөхөр буй.

Авах гээхийн дөрвөн мөрт шүлэг

*        *        *

Аливаа юмыг бага гэж чамлаж болохгүй. Аливаа юм багаас их болж, нимг...

2012-02-06
Сайн нь ч миний багш, муу нь ч миний багш
 Хэрвээ чи зөв юм хийж чадвал чамд боломж үргэлж бий. Өөрөө л амьдралаа авч явж чадахгүй бол чамд хэн ч амьдралыг бүтээж өгч чадахгүй.

Дуучин Д.Болд

*        *        *

Хүн хэзээ ч төгс төгөлдөр болдоггүй юм аа. Үхэн үхтлээ сурахын төлөө явсаар байгаад дуусдаг юм. Харин тэрийгээ мэдэрч явна гэдэг л үнэхээр хэцүү байдаг юм.

Алдарт хуурч Г.Жамъян

*        *        *

Хүнд сайхан муухай зэрэг оршиж байдаг. Алийг нь сайн авч явах вэ гэдгийг хүн өөрөө ухамсрынхаа төвшнөөр зохицуулдаг.

Яруу найрагч Ш.Гүрбазар

*        *        *

Өөрийнхөөрөө бай. Өөрт чинь яавал хамгийн эвтэйхэн, хамгийн тухтай байна, тэр б...

2012-01-25
Ирээдүйгүй улс өнгөрснөөрөө бахархана
 Улаанбаатарчууд бидний аж төрөн суугаа дөрвөн уулын дундах энэ хонхорыг урьд цагт “Хүн чулууны хонхор” хэмээн нэрлэдэг байсан юм гэнэ лээ. Хот хүрээ бий болохоос өмнө энд урьдын эздийнх нь булш бунхан, хөшөө чулуу элбэг байж л дээ. Одоо бидний ажиллаж амьдарч байгаа зарим нэг байшингийн суурийг тэдгээр чулууг оролцуулан барьсан ч гэсэн яриа байдаг. Ийнхүү шинэ үеийнхэн өөрсдийн амьдрах энэ газраа өөрчилсөөр өнөөгийн дүр төрхийг нь бий болгожээ.

Гэтэл энэ газар угаасаа ийм хүн чулуутай байх тавилантай юм уу, монголчууд бид үүнд тийм их дуртай юм уу, нэг мэдсэн “Хүн чулууны хонхор” маань буцаа...